એ - Gujarati to Gujarati meaning, એ ગુજરાતી વ્યાખ્યા

Home » Gujarati to Gujarati Translation » એ

એ

વ્યાકરણ :

સર્વ○, વિ○

વ્યુત્પત્તિ :

અર્થ :

સામેના ‘આ’થી થોડા કે દૂરના પદાર્થને ચીંધી બતાવનારું દર્શક સર્વનામ, પેલો, ઓલ્યો. (૨) વાક્યમાં એક વાર કોઈ શબ્દ કે ક્રિયા પ્રયોજાયા પછી એનું પ્રતિનિધિપણું બતાવનારું સર્વનામ ખોટું છે એમ માની લેખનમાં અને સુરતી લાક્ષણિકતા પ્રમાણે સર્વત્ર ‘એ’ને બદલે ‘તે’ પ્રયોજવાનું કૃત્રિમ વલણ છે, જે અસ્વાભાવિક છે. એનાં રૂપાખ્યાનોમાં ‘થી’ અને ‘માં’ અનુગ તથા નામયોગી પૂર્વે ‘ના’ મધ્યગ ઉમેરવાનું વલણ છે; ‘એનાથી’ ‘એનામાં’ ‘એના વતી,એના વડે,એના માટે,એના વિશે’ વગેરે. એ રીતે સા.વિ.માં જૂ. ગુ. ના ‘ઇ’ પ્રત્યયને કારણે ‘એની સારુ’ ‘એની ખાતર’ ‘એની જોડે’ ‘એની સાથે’ ‘એની ઉપર’ ‘એની માથે’ વગેરે જેવો પણ પ્રયોગ છે. સામાન્ય રીતે બ.વ.માં ‘ઓ’ પ્રત્યય ‘એ’નાં બધાં રૂપોમાં પ્રયોજાય છે, ક્વચિત નથી પણ આવતો. બ.વ.ની એની ખાસ વિશિષ્ટતા ‘મ’ ના પ્રવેશની છે. ત્રી. વિ., બ.વ. ‘એમણે’. અનુગોવાળાં ‘એમનું’, પરંતુ બીજા અનુગો અને નામયોગીઓ પૂર્વ ‘એમના’ અંગ આવે છે. ‘એમનાથી’ ‘એમનામાં’ ‘એમના વડે, એમના વતી, એમના સારુ, એમના માટે, એમના વાસ્તે, એમના ખાતર,એમના કાજે,એમનાથકી, એમના વિશે, એમના ઉપર ‘ વગેરે. ધ્યાનમાં રાખવા જેવું એ છે કે માન આપવાના અર્થમાં અને સર્વસામાન્ય અર્થે માનવોને માટે આવતો હોય ત્યારે ‘મ’વાળાં રૂપ સ્વાભાવિક ભાષામાં પ્રયોજાય છે. આનો ખ્યાલ ન હોવાને કારણે પશુપક્ષીઓ, નાનાં જંતુઓ અને જડ પદાર્થોને માટે પણ ‘મ’વાળાં રૂપ પ્રયોજાતાં જોવા મળે છે. (૩) જૂની રૂઢિ છે ત્યાં હિંદુઓમાં પતિપત્ની એકબીજાને માટે આ સર્વનામનો ઉપયોગ કરે છે. ‘એણે’ ‘એને’ એનું’ ‘એમાં’ ‘એમ’ અંગ આ રૂપોમાં સ્વર મહાપ્રાણિત વિવૃત છેઃ ‘ઍઃણે’ ‘ઍઃને’ ‘ઍઃનું’ ‘ઍઃમાં’ ‘ઍઃમ’; એ ‘થી’ અને બીજા નામયોગીઓની પૂર્વે નથી થતું

Showing Results from :

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1		સર્વ○, વિ○	સામેના ‘આ’થી થોડા કે દૂરના પદાર્થને ચીંધી બતાવનારું દર્શક સર્વનામ, પેલો, ઓલ્યો. (૨) વાક્યમાં એક વાર કોઈ શબ્દ કે ક્રિયા પ્રયોજાયા પછી એનું પ્રતિનિધિપણું બતાવનારું સર્વનામ ખોટું છે એમ માની લેખનમાં અને સુરતી લાક્ષણિકતા પ્રમાણે સર્વત્ર ‘એ’ને બદલે ‘તે’ પ્રયોજવાનું કૃત્રિમ વલણ છે, જે અસ્વાભાવિક છે. એનાં રૂપાખ્યાનોમાં ‘થી’ અને ‘માં’ અનુગ તથા નામયોગી પૂર્વે ‘ના’ મધ્યગ ઉમેરવાનું વલણ છે; ‘એનાથી’ ‘એનામાં’ ‘એના વતી,એના વડે,એના માટે,એના વિશે’ વગેરે. એ રીતે સા.વિ.માં જૂ. ગુ. ના ‘ઇ’ પ્રત્યયને કારણે ‘એની સારુ’ ‘એની ખાતર’ ‘એની જોડે’ ‘એની સાથે’ ‘એની ઉપર’ ‘એની માથે’ વગેરે જેવો પણ પ્રયોગ છે. સામાન્ય રીતે બ.વ.માં ‘ઓ’ પ્રત્યય ‘એ’નાં બધાં રૂપોમાં પ્રયોજાય છે, ક્વચિત નથી પણ આવતો. બ.વ.ની એની ખાસ વિશિષ્ટતા ‘મ’ ના પ્રવેશની છે. ત્રી. વિ., બ.વ. ‘એમણે’. અનુગોવાળાં ‘એમનું’, પરંતુ બીજા અનુગો અને નામયોગીઓ પૂર્વ ‘એમના’ અંગ આવે છે. ‘એમનાથી’ ‘એમનામાં’ ‘એમના વડે, એમના વતી, એમના સારુ, એમના માટે, એમના વાસ્તે, એમના ખાતર,એમના કાજે,એમનાથકી, એમના વિશે, એમના ઉપર ‘ વગેરે. ધ્યાનમાં રાખવા જેવું એ છે કે માન આપવાના અર્થમાં અને સર્વસામાન્ય અર્થે માનવોને માટે આવતો હોય ત્યારે ‘મ’વાળાં રૂપ સ્વાભાવિક ભાષામાં પ્રયોજાય છે. આનો ખ્યાલ ન હોવાને કારણે પશુપક્ષીઓ, નાનાં જંતુઓ અને જડ પદાર્થોને માટે પણ ‘મ’વાળાં રૂપ પ્રયોજાતાં જોવા મળે છે. (૩) જૂની રૂઢિ છે ત્યાં હિંદુઓમાં પતિપત્ની એકબીજાને માટે આ સર્વનામનો ઉપયોગ કરે છે. ‘એણે’ ‘એને’ એનું’ ‘એમાં’ ‘એમ’ અંગ આ રૂપોમાં સ્વર મહાપ્રાણિત વિવૃત છેઃ ‘ઍઃણે’ ‘ઍઃને’ ‘ઍઃનું’ ‘ઍઃમાં’ ‘ઍઃમ’; એ ‘થી’ અને બીજા નામયોગીઓની પૂર્વે નથી થતું
2		ઉભ○	પણ, ય, બી. (આ ‘એ’ પૂર્વના શબ્દના અંગમાં એકાત્મક થઈ જાય છે: ‘રામે આવશે’, રામ પણ આવશે, રામેય આવશે)
3		પું○	ભારતીય આર્યવર્ણમાળાનો પ્રાચીન કંઠતાલુ સ્થાનનો દીર્ઘ સ્વરિત સ્વર. ગુ.માં એ ઉચ્ચારણની દૃષ્ટિએ સ્વરિત છતાં દીર્ઘ રહ્યો નથી. એ સ્વર અસ્વરિત દશામાં હ્રસ્વથી આગળ વધી લઘુપ્રયત્ન પણ બની રહે છે
4		કે○પ્ર○	અરે ઓ, હે, એલાએલી, અલ્યાઅલી
5			ત્રીજી ને સાતમી વિભક્તિનો પ્રત્યય.(રાજાએ હુકમ કર્યો; છાપરે ચડ્યો)

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1		પુંo	સંસ્કૃત કુટુંબની ગુજરાતી વર્ણમાળાનો આઠમો સ્વર

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1	[ સં. એષ:; અપ. એહુ; જૂ. ગુ. એહ-એઉ ]	पुं.	ગુજરાતી ભાષાના મૂળાક્ષરોમાંનો કંઠતાલુસ્થાની આઠમો દીર્ધ સ્વર અક્ષર; સંસ્કૃત કુટુંબની વર્ણમાળાનો અગિયારમો અક્ષર. આ સંધિ અક્ષર છે અને તે અ અને ઇ કે ઈ અથવા આ અને ઇ કે ઈ મળીને થાય છે. જેમકે, પરમ + ઈશ્વર = પરમેશ્વર. મહા + ઇન્દ્ર = મહેન્દ્ર. સંસ્કૃતમાં ઇ કે ઈનો ગુણ એ થાય છે. `એ` પછી કોઈ સ્વર આવે તો `એ`નો અય્ થાય છે. જેમકે, ને + અન = નયન. આગળ અ કે આ હોય અને પાછળ એ આવે તો તે બે મળીને ઐ થાય. જેમકે, એક + એક = એકૈક. આ સ્વર અક્ષરનું સંયુક્ત ચિહ્ન છે. તે ચિહ્ન માત્રા કહેવાય છે. માત્રા એટલે માપ. પહેલાં બધા સ્વરોનું સાધારણ નામ માત્રા હતું. પછીથી આ ચિહ્ને જ માત્રા શબ્દ લાગુ પડ્યો. પાલી લિપિમાં આનું ચિહ્ન અક્ષરને માથે ડાબી તરફ આડી સીધી લીટી છે. જેમકે, = (+).આ ઉપરથી બાળબોધ અને ગુજરાતીમાં એ માટે એ આવી માત્રા થઈ. સંસ્કૃતમાં એ અને ઓ સ્વરો અ, ઇ અને ઉની માફક લાંબા અને ટૂંકા ઉચ્ચારને માટે જુદાં રૂપને લખાતા નથી, પણ બંને ઉચ્ચારો માટે એક જ રૂપ ધરાવે છે. અઈ અઉ એ વિશ્લિષ્ટ સ્વરોના જોડકાનું એ અને ઓમાં રૂપાંતર થયું છે. આ અઈ-અઉવાળાં રૂપ બહુ લાંબા કાળ સુધી ટકી રહી છેક સંવત ૧૭૦૦ સુધી ચાલ્યાં આવ્યાં હતાં અને તે પછી પણ ઇ-ઉ એમ રૂપ લાંબો વખત સુધી રહ્યાં. સંવત ૧૭૫૦ પછી એ અને ઓ એ રૂપાંતર થયેલાં લાગે છે. મુખ્ય લઘુ સ્વર `અ` છે, ને તેને ઊભી લીટી એટલે પાન કરીને બતાવવાનો પિંગળમાં રિવાજ છે. આ પાન કે જે `એ`ની નિશાની છે, તેની ઉપર એક માત્રા કરવાથી આ એ થયો હશે. `એ`ની આ નિશાની ફક્ત વ્યાવહારિક ખત કાગળમાં વપરાતી હતી. તે વખતનાં કાવ્યોમાં તે બહુધા જોવામાં આવતી નથી. `એ`નો વિવૃતિ વિધાનથી ઍ થાય છે એટલે કે સ્વરના વિવૃતિ વિધાનથી એ બદલે ઍ થાય છે. એ અને ઓને મળતા પહોળા ઍ ઑ એ બે સ્વરો વિવૃતિ વિધાનથી નવા થાય છે. `એ` સ્વરના ઉચ્ચારની અસર ગળું અને શ્વાસનળીના ઉદ્ભવસ્થાન ઉપર થાય છે. તે ગુરદાને ઉત્તેજિત કરે છે. `એ-ઐ` સ્વરોનો વારંવાર ઉચ્ચાર કરવાથી મૂત્ર સંબંધીના રોગો દૂર થાય છે અને આ સ્વરોનો ઉચ્ચાર પેશાબ લાવનાર દવાની જેમ કાર્ય કરે છે. આ સ્વરોનો વધારે લાભ ગાનારાઓ, અધ્યાપકો અને વધારે વખત સુધી ભાષણ કરનારાઓને મળે છે. આ સ્વરોના ઉચ્ચારથી નળીઓની અંદરની લસદાર ઝિલ્લી સ્વસ્થ બને છે.
2		पुं.	દસ અબજ સૂચક સાંકેતિક શબ્દ.
3		पुं.	વિષ્ણુ.
4		पुं.	( શાક્ત ) શબ્દરૂપ જગતની યોનિ ए આદિ ત્રિકોણ હોવાથી શબ્દરૂપ જગતની યોનિ કહેવાય છે. દેવીરૂપે ધ્યાન: ગદા, હળ, ખડ્ગ, કમળ સહિત ચાર હાથ, હારનું ભૂષણ. તેનું સંકેત નામ કિરીટ કે રુદ્ર છે.
5	[ સં. એતદ્ ( પેલું ) ]	स.	તે; પેલું. રૂઢિપ્રયોગ ૧. એ કાંઈ પરમેસ્વર થઈ આવ્યો છે ? એ કાંઈ પરમેશ્વરનો દીકરો છે ? = તે જેટલું કહે તેટલું ખરૂં પડે સંભવ છે ? આ કહેવત જોશીને માટે વપરાય છે. ૨. એ કાંઈ પરમેશ્વર થઈ આવ્યો નથી = તેના મોઢામાંથી પડે તે બધુ શાસ્ત્ર નથી. ૩. એ કોની દીકરીનો દીકરો ? =તે કહે તેની કોણ દરકાર કરે છે ? ૪. એ તો ઊજળું એટલું દૂધ = એ તો માત્ર બહારનો દેખાવ છે, અંદર કાંઈ માલ જેવું નથી. ૫. એ તો ખરો નર છે = તે ખરેખરો માણસ છે; રગેરગે તેનામાં માણસાઈ છે. ૬. એ તો સદા યે રડતો જ છે = હમેશા બડબડે તેની દયા કોઈ ખાતું નથી. ૭. એ તો સિંહનું બચ્ચુ છે = તે મહા પરાક્રમી છે. ૮. એ તો સોનાનો પારણો ઝૂલેલો છે = તે ગર્ભશ્રીમંત છે. ૯. એના ટાંટિયા એના જ ગળામાં = લુહારની બેડી લુહારના હાથમાં; તેનું કર્યું તે પોતે ભોગવે. ૧૦. એની ગાંડે ભમરો છે = તે અપશુકનિયાળ કે કમનસીબ છે. ૧૧. એની લાકડી ને એનોજ બરડો = હું આ માણસને તેની જ તરવારથી મારી નાખું છું ૧૨. એનું ગાડું અટકવા આવ્યું છે = તે લાંબો વખત નભે એમ નથી. ૧૩. એનું ગાડું ઠીક ચાલે છે = તે પોતાનું કામ સારી રીતે ચલાવે છે. ૧૪. એને મન ગોળ અને ખોળ એક જ છે = તેને સારાનરસાની પરીક્ષા નથી. ૧૫. એમનાથી કાંઈ શુક્રવાર વળવાનો નથી = એનાથી કાંઈ લાભ થાય તેમ નથી.
6	[ સં. એષ: ]	स.	પાસેનાને માટે વપરાતો એક શબ્દ; આ . પાસેનાને એ અને છેક જ પાસેનાને માટે આ વપરાય છે. વળી ઉપર જણાવેલું દેખાડવાને એ અને નીચે આવવાનું દેખાડવાને માટે આ વપરાય છે.
7		स.	વર અથવા વહુની સંજ્ઞા. હિંદુ સ્ત્રી પોતાના પતિનું અને પતિ સ્ત્રીનું નામ બોલતાં નથી, તેથી એકબીજાને માટે `એ` શબ્દ વાપરે છે.
8		वि.	આ.
9		वि.	આગળનું.
10		वि.	પેલું; તે. રૂઢિપ્રયોગ ૧. એ તલમાં તેલ નથી = એનાથી કાંઈ લાભ થવાની આશા રાખવી નકામી છે. ૨. એ દેવ દોહ્યલા છે = એની પાસે કામ કઢાવવું સહેલું નથી. ૩. એ પાણીએ કાંઈ મગ ચડવાના નથી = તે કામ કરવાને અશક્તિમાન છે. ૪. એ ભગવાન એના એ = એજ બાબત ફરીથી; ફરીફરીને તેનું તે જ. ૫. એ સંઘ કાશીએ નહિ પહોંચે = તે કામ પૂરૂં થવા સંભવ નથી; કામ સંતોષકારક થાય એમ જણાતું નથી.
11		पुं.	અરે, ઓ, આ, હે, હો વગેરે સૂચક ઉદ્ગાર.
12		अ.	આ પ્રમાણે.
13		अ.	ઇર્ષ્યા બતાવવા વપરાતો એક અવ્યય.
14		अ.	કોઈને સાદ કરતી વખતે વપરાતો એક અવ્યય.
15		अ.	તિરસ્કાર બતાવવા વપરાતો એક અવ્યય.
16	[ સં. એન ]	अ.	ત્રીજી વિભક્તિનો પ્રત્યય. સંસ્કૃતમાં તૃતીયા એકવચનનો પ્રત્યય એન છે, એમાંથી `ન` લોપાઈ ગુજરાતીમાં એ થયો છે. મરાઠીમાં અનુનાસિકને લીધે આગલા સ્વર ઉપર અનુસ્વાર થઈ એં થયો છે.
17		अ.	દયા બતાવવા વપરાતો એક અવ્યય.
18		अ.	`પણ` એવો અર્થ બતાવતો એક પ્રત્યય. જેમકે, હુંએ = હું પણ. આ અનુગામી પ્રત્યય છે અને નામની પછવાડે તેનાં વ્યંજન સાથે `એ`ની સંધિ કરીને આ ઉપયોગ થાય છે. જેમકે, મગને આવશે = મગન પણ આવશે.
19		अ.	યાદ લાવવા માટે વપરાતો એક અવ્યય.
20		अ.	વળી; પણ.
21		अ.	સંબોધન માટે વપરાતો એક માનવાચક શબ્દ.
22		अ.	સાતમી વિભક્તિનો પ્રત્યય. સંસ્કૃતમાં સાતમી વિભક્તિનો પ્રત્યય ઇ છે તે ઉપરથી આ પ્રત્યય થયો છે. જૂની ગુજરાતીમાં આવે પ્રસંગ ઇ વપરાતો. જેમકે, ઠામિ, વનિ, મનિ, કારણિ, પગિ.

Support Us

Download APPS

Other Results :

Interactive Games

Play

General Knowledge Quiz

સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાની તૈયારીમાં મદદરૂપ થતી, સામાન્ય જ્ઞાન વધારતી અને અબાલ-વૃદ્ધ સૌને રમવી પસંદ રમત એટલે જનરલ નોલેજ ક્વિઝ.

Play

Hang Monkey

9 પ્રયત્નની અંદર કયો શબ્દ આપેલ છે તે શોધી અને બંદરને ફાંસીના માંચડે ચઢાવતાં અટકાવો. આ રમત અંગ્રેજી અને ગુજરાતી એમ બન્ને ભાષા માટે રમી શકાશે.

Play

Jumble Fumble

કહેવતના આડા અવળાં ગોઠવાયેલા શબ્દોને યોગ્ય ક્રમમાં ગોઠવી સાચી કહેવત અને તેનો અર્થ જણાવતી રમત એટલે જંબલ ફંબલ

Latest Ebook

બુદ્ધ અને તેમનો ધમ્મ-ભાગ 1

બુદ્ધ અને તેમનો ધમ્મ કુલ આઠ ભાગમાં વહેંચાયેલો છે. અહીં પ્રથમ ખંડનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ પ્રથમ ખંડમાં કુલ સાત ભાગ છે.

જો બાબા ના હોત તો

ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરના જન્મથી આરંભીને તેમના પરિનિર્વાણ સુધીના અત્યંત સંવેદનશીલ પ્રસંગોને જીવંત બનાવતો સૌથી નાનો પણ મહામુલો ગ્રંથ એટલે “જો બાબા ના હોત તો…..

બ્લેક મેજીક ઍક્ટ

The Gujarat Prevention and Eradication of Human Sacrifice and Other Inhuman, Evil and Aghori Practices and Black Magic Act 2024 – ગુજરાત માનવ બલિદાન, અમાનુષી, અનિષ્ટ, અઘોરી પ્રથા, કાળા જાદુને અટકાવવા અને તેના નિર્મૂલન કરવાનો કાયદો-2024ને અંગ્રેજી અને ગુજરાતીમાં સમજાવતી ઈ.બુક

Recent Blog

માતૃભાષા અને રતિલાલ ચંદરયા

શીખવ્યા વગર જ જે આવડી જાય તે માતૃભાષા. કોઈપણ બાળક જન્મે અને થોડું ઘણું બોલવાનું શીખે ત્યારે એના મોંમાથી પહેલો શબ્દ નીકળે એ હોય છે મા અથવા મમ એટલે કે ખાવાનું. વળી આપણે બાળકને સૂવડાવવા માટે જે ગીત કે હાલરડાં ગાઈએ છીએ તે પણ આપણે ગુજરાતીમાં જ ગાઈએ છીએ અંગ્રેજી ગીતો નથી ગાતા. આમ બાળકને […]

bozivbfloal bozivbfloal

February 20 2024

ઓગણીસ કલ્યાણકો ધરાવતી પાંચ તીર્થંકરોની પરમ પાવન જન્મભૂમિ – અયોધ્યા (Ayodhya)

હિંદુ ધર્મ અને જૈન ધર્મનાં તાણાવાણા એકબીજા સાથે પ્રગાઢ રીતે સંકળાયેલા છે. રામજન્મભૂમિ (Ram Mandir) તરીકે અયોધ્યા (ayodhya) નગરી મહાતીર્થનું ગૌરવ પામી છે, તો એ જ રીતે જૈન ધર્મના ચોવીસ તીર્થંકરોમાંથી પાંચ-પાંચ તીર્થંકરોનો જન્મ આ અયોધ્યાની પાવન ભૂમિ પર થયો છે. જૈન ધર્મમાં ચોવીસ તીર્થંકરોમાંથી પાંચ-પાંચ તીર્થંકરોનાં કલ્યાણકો અહીં આવ્યાં છે. દરેક તીર્થંકરના જીવનની ચ્યવન(માતાના […]

bozivbfloal bozivbfloal

January 19 2024

વહાલી આપણી માતૃભાષા : વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ

ભાષાકીય, સાંસ્કૃતિક વૈવિધ્ય અને બહુભાષાવાદની જાગૃતતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 21મી ફેબ્રુઆરીનો દિવસ “આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિન” તરીકે ઊજવવામાં આવે છે. સૌ પ્રથમ યુનેસ્કો દ્વારા 17 નવેમ્બર 1999માં આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિનની સત્તાવાર જાહેરાત કરવામાં આવી હતી અને ત્યારથી સમગ્ર વિશ્વમાં 21 ફેબ્રુઆરીની ‘વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે