૧. કાળજા વિનાનું = (૧) બોથડ; ધૃષ્ટ. (૨) સાહસિક.
૨. કાળજાના કકડા કરવા-થવા = દુ:ખ થવું; કાળજું કપાવું.
૩. કાળજાની કોર = ઘણું જ વહાલું; પ્રાણપ્રિય; હૈયાનો હાર; આંખની કીકી; મૂછનો વાળ.
૪. કાળજાનું આઘું = (૧) ઉદ્ધત. (૨) કઠણ હૃદયનું; બીએ નહિ એવું; હિંમતવાન.
૫. કાળજાનું કાચું = (૧) અણસમજુ. (૨) પોચું; દયાળુ. (૩) બીકણ; ભીરુ.
૬. કાળજાનું કોરાવું = કાળજામાં કાણું પડવું; અંતરની લાગણી થવી; હૃદય વીંધાઇ જવું.
૭. કાળજાનું ખસેલું = અદકપાંસળિયું; ઘેલું; અસ્થિર મગજનું; વાયલ; દાધારંગું.
૮. કાળજાનું ચસ્કેલ = ગાંડું.
૯. કાળજાનું પાકું = (૧) ગાંજ્યું ન જાય એવું; ન છેતરાય એવું. (૨) જેના ઉપર ઝટ અસર ન થાય એવું. (૩) ભૂલકણું નહિ એવું.
૧૦. કાળજાનું નરવું = સાવધ; હર્ષશોકમાં સમતાવાળું.
૧૧. કાળજાનું નર્યું = (૧) વીસરી ન જાય એવું. (૨) સાવધ; હોશિયાર; સાવધાન; ખબરદાર; હોશિયારીથી વર્તનાર; ચોપાસ નજર રાખી શકે એવું; ગાફલ ન હોય તેવું..
૧૨. કાળજાનો ડંખ-ડાઘ = (૧) કારી ઘા; કાળજામાં થયેલી જબરી અસર; અંતરમાં દુ:ખની થયેલી ઊંડી લાગણી. (૨) કિન્નો; દ્વેષ; ઝેર. (૩) હમેશ યાદ રહે તેવી બાબત. (૪) હાડવેર; કટ્ટી દુશ્મનાવટ.
૧૩. કાળજામાં કટારી = વેરની વૃત્તિ; અંદરખાને વેર લેવાનો જુસ્સો.
૧૪. કાળજામાં કોતરી રાખવું = યાદ રાખવું.
૧૫. કાળજામાં લખી રાખવું. = યાદ રાખવું; ન વીસરાય એમ કરવું.
૧૬. કાળજામાં લોઢાની મેખ હોવી = (૧) અતિશય કાળજી કે દિલગીરી હોવી. (૨) હમેશા ખૂંચ્યા કરે એવી ગુપ્ત અથવા મહત્ત્વની ચિંતા હોવી.
૧૭. કાળજાં ટાઢાં હોવાં = નિરાંત હોવી; સંતોષ હોવો; તૃપ્તિ હોવી.
૧૮. કાળજું કપાઇ જવું = (૧) કાળજું કપાતું કે ચિરાતું હોય તેવું દુ:ખ થવું. (૨) પ્રાણ જવા જેવું થવું.
૧૯. કાળજું કાચું રહેવું = મરતી વખતે પણ ટળવળવું; ચિતા, દ્વેષ વેર, પ્રેમની એવી લાગણી રહેવી કે જે મરણે પણ મટવી નહિ.
૨૦. કાળજું કાપવું = હૃદય કોરી નાખવું; કારી ઘા કરવો.
૨૧. કાળજું કૂતરાં ખાઇ ગયાં છે = કાળજા વિનાનું છે; અંત:કરણ વગરનું છે.
૨૨. કાળજું કૂતરે કરડ઼્યું છે = યાદશક્તિ નથી.
૨૩. કાળજું કોતરવું = સંતાપવું; કનડવું.
૨૪. કાળજું કોરવું = (૧) અંત:કરણને શબ્દબાણથી ભેદવું. (૨) મનમાં દુ:ખ થવું.
૨૫. કાળજું કોરાવું = અંતરની લાગણી થવી; હૃદય વીંધાઇ જવું.
૨૬. કાળજું ખસવું = કાળજું ઠેકાણે ન હોવું; મન ભ્રમિત થવું; ઘેલું થવું; દાધારંગું થવું.
૨૭. કાળજું ખસી જવું = ફટકી જવું; ઘેલા થવું; મુગ્ધ બનવું; ચમક થવી.
૨૮. કાળજું ખંડાઇ જવું = કાળજામાં વેદના થવી; ઘણું હેરાન થવું; પ્રાણ જવા જેવું થવું.
૨૯. કાળજું ખાઇ જવું = કાયર કરવું; સંતાપવું દુ:ખ દેવું.
૩૦. કાળજું ખાવું = અતિ દુ:ખ દેવું.
૩૧. કાળજું છોલવું = સંતાપવું; કાયર કરવું.
૩૨. કાળજું ઠરવું = સંતોષ થવો; ઇચ્છા પૂરી પડવાથી ધરાવું; તૃપ્ત થવું; નિરાંત વળવી; સુખી થવું.
૩૩. કાળજું ઠંડું થવું = સંતોષ મળવો; ઇચ્છિત ફળવું.
૩૪. કાળજું ઠેકાણે રાખવું = હરખશોકમાં લેવાઇ જવું નહિ; હિંમત રાખવી; આતુર ન થઇ જવું.
૩૫. કાળજું ઠેકાણે હોવું = (૧) ભાન હોવી; હોશિયારી હોવી; ચારે પાસ નજર રાખવાની શક્તિ હોવી. (૨) વિવેકમાં કે મર્યાદામાં હોવું.
૩૬. કાળજું તપવું = લાગણી થવાથી કાળજામાંથી લોહીનો ઉછાળો આવવો; ગરમ થઇ જવું.
૩૭. કાળજું તપી જવું = ગુસ્સે થવું; રોષે ભરાવું; અતિ ઉગ્ર થઇ જવું.
૩૮. કાળજું ધડકવું = ડરવું; હિંમત જતી રહેવી; ભયભીત થવું; પોતિયાં વછૂટી જવાં; ગભરામણ થવી.
૩૯. કાળજું પકડી રાખવું = હિંમત ન છોડવી; ધીરજ રાખવી; કાળજું ધડકવા ન દેવું.
૪૦. કાળજું પાકું હોવું = (૧) ઝટ અસર ન થાય એવું હોવું. (૨) ન છેતરાય એવું હોવું; ખંધાઇ સમજી જાય એવું હોવું. (૩) વીસરી ન જાય એવું હોવું; સ્મરણમાં રાખે એવું હોવું.
૪૧. કાળજું ફટકી જવું = (૧) ગાંડા થઇ જવું; આકુળવ્યાકુળ થઇ જવું; ભય, હર્ષ ઇત્યાદિથી ત્રાસી જવું; દુ:ખથી વ્યાકુળ થઇ જવું. (૨) ચક્તિ થઇ જવું.
૪૨. કાળજું ફાટી જવું = (૧) અવિવેકી થવું; મર્યાદા બહાર જવું. (૨) ભય, ચિંતા વગેરેથી છેક ચોંકી ઊઠી અકળાવું; આશ્ચર્યકારક દેખાવ જોઇ હેબકી જવું; બેહદ વિસ્મિત થવું; ચક્તિ થવું.
૪૩. કાળજું ફૂટી જવું = (૧) અક્કલ જવી; ખબરદારી જતી રહેવી; ભાન ન રહેવું. (૨) મૂર્ખ બનવું; અણસમજ બતાવવી. (૩) યાદ ન રહેવું; વારંવાર ભૂલી જવું.
૪૪. કાળજું ફોલીને ખાઇ જવું = સંતાપવું; દુ:ખ દેવું; રિબાવ્યા કરવું.
૪૫. કાળજું બળવું = ચિંતા થવી; ફિકર થવી; જીવ બળવો; શોક થવો.
૪૬. કાળજું બળી જવું = (૧) અદેખાઇ થવી; ઇર્ષ્યા થવી; ઇર્ષ્યાને લીધે ચિંતા થવી. (૨) દિલગીરી થવી; દુ:ખી થવું; કાળજામાં ચિચરવટો પેદા થવો; બહારથી ન દેખાય પણ અંદરની કોઇ ગુપ્ત ચિંતાથી અંતર બળવું. (૩) ભાન ન રહેવું.
૪૭. કાળજું બાવન-બોતેર હાથ હોવું = કાળજું ઠેકાણે હોવું; જાગૃતિ હોવી; હોશિયારી હોવી; ખબરદારી હોવી.
૪૮. કાળજું ભરાઇ આવવું = ડૂમો જામવો; રડાય કે બોલાય નહિ તેવી રીતે આંચકાની સાથે અસર થઇ આવવી.
૪૯. કાળજું રીઢું થવું = (૧) કંઇ જ અસર ન થાય એવું પાકું થવું. (૨) ઘણી ઘણી જાતના અનુભવ થવાથી કે ઘણા ખત્તા ખાવાથી કે ઘણી ઘણી અડચણો ભોગવીને કઠણ થવું; ખમી ખમીને પાંસરૂં થવું.
૫૦. કાળજું સવા મણ ને સવાસાત શેર હોવું = (૧) કાળજું વજ્ર જેવું એટલે અસર ન થાય તેવું કઠણ હોવું. (૨) ગફલત ન કરે એવું હોવું.
૫૧. કાળજે કોરાઇ રહેવું = યાદ રહેવું; ભૂલી ન જવાય એવું થવું; કાળજામાંથી ન ખસે એવું દૃઢ થવું.
૫૨. કાળજે કોરી રાખવું = યાદ રાખવું; વિસ્મરણ ન થાય એમ ખૂબ ધ્યાનમાં રાખવું; કદી ન ભૂલવું.
૫૩. કાળજે ટાઢક કરવી = સંતોષ ઊપજવો; નિરાંત કરવી.
૫૪. કાળજે હાથ રાખવો = નિરાંત રાખવી; ધીરજ રાખવી; સબૂરી પકડવી; નિશ્ચિત રહેવું; ધીરજ રાખવી.