ન - Gujarati to Gujarati meaning, ન ગુજરાતી વ્યાખ્યા

Home » Gujarati to Gujarati Translation » ન

ન

વ્યાકરણ :

ક્રિ○વિ○

વ્યુત્પત્તિ :

અર્થ :

ના, નહિ. પણ બધે સ્થળે આ પર્યાયો સમાનતાથી વપરાતા નથી; જેમકે ‘ન આવું’ અને ‘નહિ આવું’ બેઉનો અર્થ સરખો નથી. પહેલામાં સંશયાર્થ છે, બીજામાં વિધ્યર્થ છે, વળી ‘આવું નહિ’ એ ‘ન આવું’નો અર્થ આપે છે, પણ પ્રયોગમાં ‘આવું ન’ કહી શકાતું નથી. ‘ન’ને સ્થળે ‘ના’ તળગુજરાતમાં મર્યાદિત છે કે જેવો ‘નો’ પૂર્વ સૌરાષ્ટ્રમાં. ‘ન’, ‘ના’, ‘નો’ ક્રિયાપદની પછી નથી આવતા, ‘નહિ’ આવી શકે છે. વર્તમાનકાળ અને ભવિષ્યકાળમાં નિશ્ચયાર્થે પ્રયોગે ‘ન’ કે ‘ના’ પ્રયોજાતા નથી; હકીકતે વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ અને ક્રિયાતિપત્ત્યર્થમાં જ પ્રયોજાય છે. (૨) સમાસના આરંભમાં નકારાર્થે: ‘નગણ્ય’, ‘નધણિયાતું’, ‘નમૂછિયું’ વગેરે. (૩) હકારાર્થે ક્વચિત્: ‘નકોરડો’

Showing Results from :

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1		ક્રિ○વિ○	ના, નહિ. પણ બધે સ્થળે આ પર્યાયો સમાનતાથી વપરાતા નથી; જેમકે ‘ન આવું’ અને ‘નહિ આવું’ બેઉનો અર્થ સરખો નથી. પહેલામાં સંશયાર્થ છે, બીજામાં વિધ્યર્થ છે, વળી ‘આવું નહિ’ એ ‘ન આવું’નો અર્થ આપે છે, પણ પ્રયોગમાં ‘આવું ન’ કહી શકાતું નથી. ‘ન’ને સ્થળે ‘ના’ તળગુજરાતમાં મર્યાદિત છે કે જેવો ‘નો’ પૂર્વ સૌરાષ્ટ્રમાં. ‘ન’, ‘ના’, ‘નો’ ક્રિયાપદની પછી નથી આવતા, ‘નહિ’ આવી શકે છે. વર્તમાનકાળ અને ભવિષ્યકાળમાં નિશ્ચયાર્થે પ્રયોગે ‘ન’ કે ‘ના’ પ્રયોજાતા નથી; હકીકતે વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ અને ક્રિયાતિપત્ત્યર્થમાં જ પ્રયોજાય છે. (૨) સમાસના આરંભમાં નકારાર્થે: ‘નગણ્ય’, ‘નધણિયાતું’, ‘નમૂછિયું’ વગેરે. (૩) હકારાર્થે ક્વચિત્: ‘નકોરડો’
2		પું○	ભારત આર્ય વર્ણમાળાનો દંત્ય ઘોષ અલ્પપ્રાણ અનુનાસિક વ્યંજન. કંઠ્ય, તાલવ્ય અને મૂર્ધન્ય અનુનાસિક વ્યંજનો ‘ઙ’, ‘ઞ’, ‘ણ’ શબ્દારંભે આવતા નથી ત્યારે ‘ન’ સંસ્કૃતપાલિ અને અર્વાચીન ભારત આર્ય જ નહિ, યુરોપીય ભાષાઓ તેમજ અન્ય કુળોની ભાષાઓના શબ્દોના આરંભમાં પણ આવે છે. એ અનુનાસિક હોઈ શબ્દની આંતરિક સ્થિતિમાં એની પૂર્વનો સ્વર નાસિક્ય ઉચ્ચરિત થાય છે; જેમકે ‘કાંન’, ‘ગાંન’, ‘માંન’, ‘મૌંન’, ‘મંન’ વગેરે. એ શબ્દારંભે હોય ત્યારે એ અનુનાસિક રહેતો નથી. વાક્યમાં વચ્ચે એવા શબ્દ હોય તોય પૂર્વના શબ્દનો અંત્ય સ્વર નાસિક્ય થતો નથી: ‘મારો નગીન નદીએ નાહવા નથી ગયો’ ‘ મારૉ નગીન નદિયે ના:વા નથી ગયૉ’

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1		પુંo	સંસ્કૃત કુટુંબની ગુજરાતી વર્ણમાળાનો દંતસ્થાની અનુનાસિક વ્યંજન (2) અo ના; નહિ. [न भूतो न भविष्यति [सं.] = ન ભૂતકાળમાં થયેલું, ન ભવિષ્યમાં થશે.]

ક્રમાંક	વ્યુત્પત્તિ	વ્યાકરણ	અર્થ
1	[ સં. ]	पुं.	અનુનાસિક એક વ્યંજન;ગુજરાતી ભાષાના મૂળાક્ષરોમાંનો એકત્રીસમો અને વ્યંજનોમાંનો વીશમો દંતસ્થાની અક્ષર; ત વર્ગનો પાંચનો વર્ણ; દંતસ્થાની એક ઘોષ વ્યંજન; દંતસ્થાની અનુનાસિક; નન્નો. તેનો ઉચ્ચાર કરવામાં જીભનું ટેરવું દાંતના મૂળને અડે છે. તેનું સ્વરૂપ બે હાથ, કાકનું વાહન અને સંકાત નામ મેષ ગણાય છે. નને કોઈ વ્યંજન જોડવો હોય તો નના કાનાનો લોપ થઈ ન્‍ આડો એકડા માફક લખાય છે. નનો અનુસ્વાર પણ થાય છે. જેમકે, દન્ત અથવા દંત, લહિયાઓ પુસ્તક લખતાં લખતાં સહેજ ઊઠવું હોય અથવા લખવાનું કામ તે દિવસ માટે અમુક વખત માટે બંધ કરવું હોય તો આ અક્ષર ઉપર અટકતા નથી, કારણ કે તેઓ માને છે કે, ન નઠારો છે. ઉપયોગ દેવનાગરી न, ગુજરાતી ન ને કાયથી ન એ ત્રણે સરખા જણાય છે. – ગુ. સા. પરિષદ
2		पुं.	( પિંગળ ) આઠ માંહેનો એક ગણ; નગણ. તેમાં ત્રણે વર્ણ લઘુ હોય છે. જેમકે નગર.
3		पुं.	ખસ્વસ્તિકથી સૂર્યાસ્ત સુધીનો ૧/૪ ગોળ.
4		पुं.	ગણપતિ.
5		पुं.	દેણગી.
6		पुं.	( સંગીત ) પખવાજના બોલોના પાંચ માંહેનો એક શબ્દ. પખવાજ ઉપર એક આંગળી એવી રીતે મારવી કે જેથી પખવાજનો અધખૂલો અવાજ નીકળે. તેમ કર્યાથી ન એવો શબ્દ નીકળે છે અને તેનાં પણ બારાખડી પ્રમાણે રૂપ બદલાય છે. જેમકે, નકતર ના ધીધી ના ઇત્યાદિ.
7		पुं.	બંધ; બંધન.
8		पुं.	બુદ્ધ દેવ.
9		पुं.	ભેટ; બક્ષિશ.
10		पुं.	મોતી.
11		पुं.	યુદ્ધ.
12		पुं.	રત્ન.
13		पुं.	( પિંગળ ) શુભ માંહેનો એક વર્ણ.
14		पुं.	સોનું.
15		वि.	અવિભક્ત.
16		वि.	અશક્ત; કૃશ; દુર્બળ.
17		वि.	ખાલી.
18		वि.	તાદૃશ.
19		वि.	નહિ થાકેલ.
20		वि.	સ્તુતિ પામેલ.
21		अ.	અને.
22		अ.	કોમળતાવાચક પૂર્વગ. જેમકે, નકોરડો.
23		अ.	નકારાર્થેં જોડાતો પૂર્વગ; નકાર સ્વરૂપ વર્ણ જેમકે, નનામું. રૂઢિપ્રયોગ ૧. ન ધણિયાતું દુ:ખ = જેનું મૂળ ન માલૂમ પડે એવું દુ:ખ; જેના મૂળની કે ઉત્પત્તિની સમજ ન પડે એવું દુ:ખ. ૨. ન ધણિયાતો ગોધો = નિરંકુશ અથવા મસ્તાન માણસ; મરજી માફક મહાલનાર માણસ.
24		अ.	નપુંસકલિંગનું ટૂકું રૂપ; નાન્યતરજાતિનું ટૂંકું રૂપ. આ રૂપ કોષ આદિ ગ્રંથોમાં વપરાય છે.
25	[ ફા. ]	अ.	ના; નહિ. ન એ શબ્દ ક્રિયાપદના રૂપની પહેલાં જ આવે છે, નહિ એ ક્રિયાપદની પહેલા તેમ પછી આવે છે. ના એ શબ્દ નની જગ્યાએ વપરાય છે અને તે એકલો પણ વપરાય છે. ન, નહિ એવી રીતે છૂટા વપરાતા નથી. ભવિષ્યકાળ પહેલાં નહિ વપરાતો નથી, પણ પછી વપરાય છે. આજ્ઞાર્થ સિવાય ના શબ્દ પણ ભવિષ્યમાં પહેલાં તેમ પછી પણ આવતો નથી. ન અને ના એ બંને ક્રિયાપદ પછી આવતા નથી, પણ નહિ આવે છે.. માં અથવા મા માત્રા આજ્ઞાર્થમાં વપરાય છે. તે ક્રિયાપદની પછી તેમ જ પહેલાં વપરાય છે. રૂઢિપ્રયોગ ૧. ન આવડે ભીખ, તો તંબાકુ ખાતાં શીખ = તંબાકુના ઉપયોગ એ ભીખનો સીધો માર્ગ છે. ૨. ન કરે નારાયણ-ન કરે નારાયણ કે ગઢવી ગાડે ચડે = કદાચિત્; ઇશ્વર ન કરે પણ વખત છે આ વાક્ય ભવિષ્યમાં બતાવનારી અશુભ બાબતને વિષે બોલતાં વપરાય છે. મહારાજ, ન કરે નારાયણ ને કદી પાછો પગ પડ્યો તો પર્વતના મથાળા ઉપર રહેલા આપણા ભીલો દુશ્મનોના ટોળા ઉપર તીરનો પથ્થરનો વરસાદ વરસાવી મૂકશે. – પ્રતાપ ૩. ન જાણે જોશી, તે જાણે ડોશી = ઘણાં જ્યોતિષી કરતાં ઘરડી સ્ત્રી વધારે સાચું કહી શકે છે. ૪. ન દીઠાનું દીઠું, ને માર મહુડાને મીઠું = બરોબર જોયા વિના અટકળ કરવી. ૫. ન બોલ્યામાં નવ ગુણ = મૌન જાળવવામાં ફાયદો છે. ૬. ન મળી નાર, તો સદા બ્રહ્મચારી = ન મળતી વસ્તુ માટે સહેજે લાભ મળ્યો માની લેવો તે. ૭. ન મામા કરતાં કહેણો-કામો મામા શો ખોટો ? = કંઈ ન હોય તેના કરતાં કહેવાનું કંઈક હોય તે ઇચ્છવા લાયક છે.
26		अ.	નારીજાતિદર્શક પ્રત્યય.
27		अ.	નિષેધાર્થે, ઉપમા, નહિ એવા અર્થમાં વપરાતો અવ્યય.
28		अ.	બહુવચનનો પ્રત્યય. જેમકે, નેનન; પલકન; સંતન.
29		अ.	શૂન્યદર્શક અક્ષર; O.
30		अ. क्रि.	નથી. એકાક્ષરી કોષમાં આ અર્થમાં વપરાય છે.

Support Us

Download APPS

Other Results :

Interactive Games

Play

Quick Quiz

મગજને કસરત કરાવતી અને જોડકાં જોડો પદ્ધતિ દ્વારા શબ્દ અને અર્થ કે સમાનાર્થીને જોડતી એક રસપ્રદ રમત એટલે ક્વિક ક્વિઝ.

Play

Jumble Fumble

કહેવતના આડા અવળાં ગોઠવાયેલા શબ્દોને યોગ્ય ક્રમમાં ગોઠવી સાચી કહેવત અને તેનો અર્થ જણાવતી રમત એટલે જંબલ ફંબલ

Play

Whats My Spell

રમત રમતાં સાચી અને ખોટી જોડણીમાંથી સાચી જોડણીવાળા શબ્દની પસંદગી કરો શબ્દની જોડણી વિશેની માહિતી મેળવો.

Latest Ebook

જો બાબા ના હોત તો

ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરના જન્મથી આરંભીને તેમના પરિનિર્વાણ સુધીના અત્યંત સંવેદનશીલ પ્રસંગોને જીવંત બનાવતો સૌથી નાનો પણ મહામુલો ગ્રંથ એટલે “જો બાબા ના હોત તો…..

બ્લેક મેજીક ઍક્ટ

The Gujarat Prevention and Eradication of Human Sacrifice and Other Inhuman, Evil and Aghori Practices and Black Magic Act 2024 – ગુજરાત માનવ બલિદાન, અમાનુષી, અનિષ્ટ, અઘોરી પ્રથા, કાળા જાદુને અટકાવવા અને તેના નિર્મૂલન કરવાનો કાયદો-2024ને અંગ્રેજી અને ગુજરાતીમાં સમજાવતી ઈ.બુક

ઈશ્વર : સત્ય કે કલ્પના

આ ઈ.બુકમાં લેખકે વહેમ અને અન્ધશ્રદ્ધા વિરુદ્ધ અવાજ ઉઠાવતી વિચારોત્તેજક સર્વાંગી ચર્ચા-વિચારણા ઈશ્વરને અનુલક્ષીને કરી છે. આ પુસ્તકના લેખક ગુજરાતમાં રૅશનલ પ્રવૃત્તિના અગ્રણી, નિવૃત્ત ડાયરેક્ટર ઑફ ફીઝીકલ એડ્યુકેશનના ડૉ. જેરામ જે. દેસાઈ છે.

Recent Blog

માતૃભાષા અને રતિલાલ ચંદરયા

શીખવ્યા વગર જ જે આવડી જાય તે માતૃભાષા. કોઈપણ બાળક જન્મે અને થોડું ઘણું બોલવાનું શીખે ત્યારે એના મોંમાથી પહેલો શબ્દ નીકળે એ હોય છે મા અથવા મમ એટલે કે ખાવાનું. વળી આપણે બાળકને સૂવડાવવા માટે જે ગીત કે હાલરડાં ગાઈએ છીએ તે પણ આપણે ગુજરાતીમાં જ ગાઈએ છીએ અંગ્રેજી ગીતો નથી ગાતા. આમ બાળકને […]

GL Team

February 20 2024

ઓગણીસ કલ્યાણકો ધરાવતી પાંચ તીર્થંકરોની પરમ પાવન જન્મભૂમિ – અયોધ્યા (Ayodhya)

હિંદુ ધર્મ અને જૈન ધર્મનાં તાણાવાણા એકબીજા સાથે પ્રગાઢ રીતે સંકળાયેલા છે. રામજન્મભૂમિ (Ram Mandir) તરીકે અયોધ્યા (ayodhya) નગરી મહાતીર્થનું ગૌરવ પામી છે, તો એ જ રીતે જૈન ધર્મના ચોવીસ તીર્થંકરોમાંથી પાંચ-પાંચ તીર્થંકરોનો જન્મ આ અયોધ્યાની પાવન ભૂમિ પર થયો છે. જૈન ધર્મમાં ચોવીસ તીર્થંકરોમાંથી પાંચ-પાંચ તીર્થંકરોનાં કલ્યાણકો અહીં આવ્યાં છે. દરેક તીર્થંકરના જીવનની ચ્યવન(માતાના […]

GL Team

January 19 2024

વહાલી આપણી માતૃભાષા : વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ

ભાષાકીય, સાંસ્કૃતિક વૈવિધ્ય અને બહુભાષાવાદની જાગૃતતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 21મી ફેબ્રુઆરીનો દિવસ “આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિન” તરીકે ઊજવવામાં આવે છે. સૌ પ્રથમ યુનેસ્કો દ્વારા 17 નવેમ્બર 1999માં આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિનની સત્તાવાર જાહેરાત કરવામાં આવી હતી અને ત્યારથી સમગ્ર વિશ્વમાં 21 ફેબ્રુઆરીની ‘વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે