ઉદ્યોગ; મહેનત (2) ધર્મ, અર્થ, કામ ને મોક્ષ – એ માનવજીવનના ચાર મુખ્ય પ્રયોજનો કે આશયો પૈકીનો દરેક
(3) પરાક્રમ; જહેમતભર્યું કામ (લા.)

ઈષ્ટ વસ્તુ.

ઉદ્યમ; ઉદ્યોગ; પરાક્રમ; મહેનત; પુરુષપ્રયત્ન.

ઉપાય.

( જૈન ) કામ અને મોક્ષ.

( ન્યાય ) છૂટ.

( વેદાંત ) ત્રણ પ્રકારનાં દુ:ખોની અત્યંત નિવૃત્તિ.

પુરુષાવતારનું પ્રયોજન; પુરુષ વડે સાધ્ય અર્થ; પુરુષના ઉદ્યોગનો વિષય; પુરુષનું લક્ષ્ય.

પુરુષે સાધવાના ચાર મોટા અર્થ; ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ દરેક. સાંખ્ય મત પ્રમાણે ત્રિવિધ દુ:ખની અત્યંત નિવૃતિ એટલે મોક્ષ એ પરમ પુરુષાર્થ છે. પ્રકૃત્તિ પુરુષાર્થને માટે એટલે કે પુરુષને દુ:ખોથી નિવૃત્ત કરવાને માટે નિરંતર યત્ન કરે છે પણ પુરુષ પ્રકૃતિના ધર્મને પોતાનો ધર્મ સમજી પોતાના સ્વરૂપને ભૂલી જાય છે. જ્યાંસુધી પુરુષને સ્વરૂપનું જ્ઞાન ન થાય, ત્યાંસુધી પ્રકૃતિ સંબંધ છોડતી નથી. પુરાણો અનુસાર ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ પુરુષાર્થ છે. ચાર્વાક મત પ્રમાણે કામિનીના સંગથી થતું સુખ એજ પુરુષાર્થ છે.

( સાંખ્ય ) બુદ્ધિ.

ભોગ.

મનુષ્યે શોધવાની, કરવાની અને મેળવવાની વસ્તુ.

માણસને છાજે તેવી બહાદુરી કે ઉદારતા.

માણસનો હેતુ; ઈચ્છા પૂરી પાડવી તે; ફરજ બજાવવી તે.

મોક્ષ.

શક્તિ; સામર્થ્ય; બળ; પરાક્રમ; પુરુષપણું; મરદાઈ.

( સાંખ્ય ) સુખની પ્રાપ્તિ તથા દુ:ખની નિવૃત્તિ.

માણસને લીધે.