પાંચ અંગવાળું (તિથિ, વાર, નક્ષત્ર, યોગ અને કરણવાળું) (2) નo ટીપણું; હિન્દુ કૅલેન્ડર

( તાંત્રિક ) એક જાતના પ્રણામ. તેમાં બે ઘૂંટણ, બે હાથ અને માથું પૃથ્વી ઉપર ટેકાવી આંખ દેવ એક તરફ રાખી મોઢાથી પ્રણામસૂચક શબ્દ કહેવામાં આવે છે.

કાચબો.

ચાર પગના ડાબલા આગળ સફેદ હોય અને માથામાં સફેદ ડાઘ હોય એવો ઘોડો; પંચકલ્યાણ; પંચભદ્ર.

જપ, હોમ, તર્પણ, અભિષેક અને બ્રહ્મભોજન એ તંત્રસાર પ્રસિદ્ધ મહાપુરશ્વરણ.

જ્યોતિષનાં જેમાં પાંચ અંગ બતાવેલાં હોય એવું તિથિવારિયું; ટીપણું; તિથિ, વાર, નક્ષત્ર, યોગ અને કરણ એ પાંચ વાનાં નિત્ય કેમ આવેલાં છે તે બતાવનારૂં રોજપત્રક; કૅલેન્ડર. હિંદનું પંચાંગ આકાશની બાબતમાં એટલું શાસ્ત્રીય છે કે, અમુક માસની અમુક તિથિનો અમુક સમય આપણને જ્ણાવવામાં આવ્યો હોય તો તેટલા ઉપરથી જ તે સમયનો આકાશનો નકશો આપણે દોરી શકીએ, એટલે તે સમયે કયું નક્ષત્ર ઊગતું હશે. કયું આથમતું હશે, કયું યોમ્યોત્તર ઉપર હશે તે આપણે કહી શકીએ અને સત્તાવીશ નક્ષત્રોનાં સંબંધમાં બીજા તારાઓ ક્યાં ક્યાં આવ્યા છે તે પણ જો આપણે જાણતા કોઈએ તો તે સમયનો આખા આકાશનો નકશો આપણે દોરી શકોએ. આવી કોઈ વ્યવસ્થા યરપના પંચાંગમાં નથી.

તાંત્રિક ઉપાસનામાં કોઈ ઈષ્ટદેવનાં કવચ, સ્તોત્ર, પદ્ધતિ, પટલ અને સહસ્ત્રનામ.

પાંચ અંગનો સમૂહ.

બે હાથ, બે પગ અને મસ્તક એ પાંચ અંગ.

ભક્તિની પાંચ રીત.

રાજનીતિશાસ્ત્રનાં પાંચ અંગ; સહાય, સાધન, ઉપાય, દેશકાલભેદ અને વિપદપ્રતિકાર.

પાંચ અંગવાળું.

કોઈ એક ઝાડનાં છાલ, પાંદડાં, ફૂલ, ફળ અને મૂળ એ પાંચ અંગ.