તીર; બાણ (2) કાંટો; શૂળ (3) શરીરમાં સાલતું – પીડા કરતું કાંઈ; દરદ (4) વિઘ્ન; અડચણ (5) અજંપાનું કારણ (6) પુંo (સં.) (મહાભારતમાં) એક રાજા; માદ્રીનો ભાઈ

( પિંગળ ) એ નામે એક વિષમજાતિ માત્રામેળ છંદ ષટ્પદી છપ્પય છંદનો એક ભેદ છે. તેમાં ૧૨૬ લઘુ અને ૧૩ ગુરુ મળી ૧૫૨ માત્રા હોય છે.

પાંડુ રાજાની બીજી રાણી માદ્રીનો ભાઈ; નકુળ અને સહદેવનો મામો; મદ્ર દેશનો રાજા; મદ્રદેશાધિપતિ ઋતાયનનો પુત્ર. તેની બહેન માદ્રી તે પાંડુની બીજી સ્ત્રી હતી. તેની રાજધાનીનું નગર શાકલ હતું. યુધિષ્ઠિરે શલ્યને પોતાના પક્ષ તરફથી લડવા બોલાવ્યો હતો. પણ તેના ગામથી ઠેઠ યુદ્ધભૂમિ સુધી રસ્તામાં ઠેકાણે ઠેકાણે તંબૂઓ નાખી તેનું સારું આતિથ્ય કર્યું હતું અને શલ્યે જાણ્યું કે આ બધી સરભરા યુધિષ્ઠિરનાં માણસોને માગવાનું કહ્યું, ત્યારે દુર્યોધને માગી લીધું કે, તમે મારા પક્ષમાં આવો. આથી લાચાર થઈને તેના પક્ષમાં જવું પડ્યું. પછી યુધિષ્ઠિરે કહ્યું કે આપ ભલે તેના પક્ષમાં જાઓ પણ અત:કરણ અમારા પક્ષમાં જ રાખજો. કર્ણ જ્યારે સેનાધિપતિ થયો ત્યારે શલ્યે તેનું સારથિપણું કર્યું હતું. કર્ણના મરણ પછી, અઢારમે દિવસે એ સેનાપતિ બન્યો ત્યારે યુધિષ્ઠિરે તેને માર્યો હતો.

શાહુડી.

અષ્ટવિધ ચિકિત્સા માંહેની એ નામની એક ચિકિત્સા.

આયુર્વેદના આઠ માંહેનું એ નામનું એક અંગ; શસ્ત્રોપચાર કળા નામનો આયુર્વેદનો એક ભાગ.

કાંટો; શૂળ; કંટક.

ખોટી માન્યતા; મિથ્યાત્વ.

તીર; બાણ; ભાલો.

દુ:ખ; સાલ. શરીરમાં કોઈ પદાર્થ દુ:ખ દેતો હોય તે પીડાને શલ્ય કહે છે.

બીલીનું ઝાડ.

મદનનું વૃક્ષ.

મુશ્કેલી.

મેખ; ખીલી.

વિષ; ઝેર.

( જૈન ) શરીર અને મનને અસ્વસ્થ કરી આત્માને કોઈપણ કાર્યમાં એકાગ્ર થવા ન દેનાર પદાર્થ.

( જૈન ) શલ. તેત્રણ છે: (૧) દંભ, ડોળ કે ઠગવાની વૃત્તિ, (૨) ભોગોની લાલસા અને (૩) સત્ય ઉપર શ્રદ્ધા ન ચોટવી અથવા અસત્યનો આગ્રહ. તેને માયાશલ્ય, નિદાનશલ્ય અને મિથ્યાદર્શનશલ્ય પણ કહે છે.

શસ્ત્રચિકિત્સા; વાઢકાપ; શસ્ત્રવિદ્યા.

સીમા.

સ્ત્રીના પેટમાં રહેલ ગર્ભ સુકાઈ જાય તે.

હથિયારની અણી વગેરે વાગવાથી થતી પીડા.

( શિલ્પ ) હાડકાં વગેરે પદાર્થ; હાડકાં ચામડાં વગેરે જમીનમાંથી નીકળેલી ખરાબ ચીજ.