જ્ઞાન; બોધ; શિખામણ (2) સજા (3) એક વેદાંગ; ઉચ્ચારશાસ્ત્ર (4) [हिं.] શિક્ષણ

ઉચ્ચારણશાસ્ત્ર; વેદના છ માંહેનું પહેલું અંગ; હૃસ્વ, દીર્ઘાદિ વૈદિક સ્વરોનું ઉચ્ચારણ કેમ કરવું તેનું પ્રતિપાદન કરનારું શાસ્ત્ર. આ વેદાંગ વેદના મંત્રોને યોગ્ય રીતે કેમ બોલવા તે શીખવે છે. સ્થાન પ્રમાણે અક્ષરની વર્ગણી તેમાં પૂર્ણ જોવામાં આવે છે. શિક્ષાનું પ્રમાણભૂત પુસ્તક ઈ.સ. પૂર્વે ૩૦૦ના સમયમાં રચાયેલું છે. તેમાં ૬૦ શ્લોક છે અને તેના ૧૧ ભાગ પાડવામાં આવ્યા છે. જે ગ્રંથમાં વર્ણના સ્વરાદિના ઉચ્ચારણ પ્રકારનો ઉપદેશ કર્યો હોય તેને શિક્ષા કહે છે. જુદા જુદા કર્તાએ જુદા જુદા શિક્ષાગ્રંથો લખ્યા છે. પાણિનિશિક્ષા, નારદશિક્ષા, યાજ્ઞલ્કયશિક્ષા, વ્યાસશિક્ષા આદિ સંસ્કૃતમાં શિક્ષાગ્રંથો છે.

કાર્યપરત્વે સખી ભેદ માંહેનો એક ભેદ.

જ્ઞાન આપવું તે.

દંડાજ્ઞા; દંડાદેશ; શિક્ષાનો હુકમ.

નાટયના તેત્રીસ માંહેનો એ નામનો એક અલંકાર.

( વેદાંત ) પ્રવૃત્તિનું પ્રયોજક એવું ઇષ્ટ સાધનપણાનું જ્ઞાન.

બોધ; ઉપદેશ; શિખામણ.

મોક્ષ; ઠરાવેલાં સારં કૃત્ય કે પ્રાર્થનાથી મળતી કાયિક સજાની માફી; શિક્ષામોચન; `ઇન્ડલ્જન્સ`.

શીખવવું તે; કેળવણી.

શ્યોનકવૃક્ષ.

સજા; શાસન; ચાલચલગત સુધારવા માટે અપાતી સજા કે કેદ. તેના સાત પ્રકાર છે. ૧. મોત, ૨. સમુદ્રપાર, ૩. શાસનિક દાસત્વ, ૪. સખત મજૂરી સાથે કેદ, આસન કેદ, ૫. મિલ્કત જપ્ત કરવી, ૬. દંડ અને ૭. ફટકા.