( પુરાણ ) ચિત્રાયુદ્ધ રાજનું એક નગર. એ અર્જુને યુધિષ્ઠિરના દિગ્વિજય વખતે જીતી લીધું હતું. દશમી સદીમાં મૂળરાજના આમંત્રણથી ઔદિચ્ય બ્રાહ્મણો ત્યાં રહેવા આવ્યા.

જૂના ભાવનગર રાજ્યની એક પ્રાચીન રાજધાનીનું શહેર; સિહોર. દેવશંકર વૈકુંઠજી ભટ્ટ કૃત ` સિહોરની હકીકત ` સંસ્કરણ કરી પ્રસિદ્ધ કરનાર મુનિકુમાર મણિશંકર ભટ્ટ લખે છે કે: પ્રાચીન કાળમાં સિંહપુર નામે ઓળખાતું સિહોર શહેર રમણીય ટેકરીઓની હાર વચ્ચે તળેટીમાં આવેલ છે.આ ડુંગરાઓમાં સિંહ, દીપડા, સૂર ( સૂકર ) વગેરે ભયંકર જનાવરો પ્રથમ રહેતા. તે ઉપરથી ` સિંહપુર ` નામ પડેલું એમ કેટલાક ધારે છે. ` સિંહ `પદધારી રાજાઓ રહેતા તેથી એ નામ પડેલું હોવું જોઈએ એમ બીજી માન્યતા છે અને તેના જ અપભ્રંશ રૂપ થઈ હાલનું નામ ` સિહોર ` વપરાય છે. ઓછામાં ઓછા પાંચ હજાર વર્ષથી એ સ્થળ મહાભારતાદિક પુસ્તકોમાં જાણીતું છે. એનું એ સમયે ` સારસ્વતપુર ` નામ હતું. શ્રી સ્થળપ્રકાશ નામના ગ્રંથના ૩૩મા અધ્યાયમાં સિંહપુર ( સિહોર ) નું વર્ણન નીચે મૂજબ આપેલું છે: ” તે નગરમાં સુવર્ણના સ્તંભ અને સોનાની ઇંટોથી પૃથ્વી જડિત અને ઘરોને હાથીદાંતની જાળીઓ હતી. ધજાપતાકા અને કેળોના સ્તંભથી સુશોભિત નગરના દરવાજે ઘણી શોભા કરેલી, તેમાં હજારો મણિની માળાઓની પંક્તિઓથી સુશોભિત હતું. તથા ઘરો ઉપર સુવર્ણના કળશ અંધકારને નાશ કરી રહ્યા છે અને સુગંધી જળથી માર્ગમાં છંટકાવ કરે છે, વળી રસ્તામાં કમળનાં ફૂલ વેરેલાં છે, તેનો સુગંધ લેવા ભ્રમર દોડતા આવે છે અને સૂર્ય કરતાં વધારે તેજસ્વી અને સ્વર્ગ કરતાં વધારે મનોહર છે. જેમાં અગ્નિ હોમેલા કુંડ છે એવાં ઘર સહિત સિંહપુરનું દાન મૂળરાજે યથાવિધિ પૂજન કરીને દશ બ્રાહ્મણઓને આપ્યું. સર્વ સમૃદ્ધિયુક્ત એ નગરમાં હજુ પણ ` નીલકંઠ મહાદેવજી ` નું બાણ છે. અઠયાશી હજાર ઋષિઓ નીલકંઠ મહાદેવની પાસે હમેશા બેસીને ધ્યાન ધરતા હતા. શ્રી ગૌતમેશ્વરના કુંડથી ઉત્તરે નદીને કિનારે સ્વામી દયાનંદ કરીને એક સંન્યાસીએ યોગ સાધવાને ગુફા કરી હતી. આ જગ્યાએ ૩-૪ માસ સિદ્ધાસને બેસી શકે એટલો વિસ્તાર છે. સિહોરના શહેરીજનો લખે છે કે:” શ્રી નાના સાહેબ પેશ્વાએ નક્કી કરેલા સમય અગાઉ ક્રાંતિ સળગી ઊઠવાથી નિષ્ફળતા મળવાને લીધે પોતાનું નામ દયાનંદ યોગેંદ્ર રાખીને સિંહપુર યાને સિહોરમાં આવી પાછળની જીંદગી ગાળી છે અને સંવત ૧૯૫૯ શ્રાવણ વદિ ૧૧ના રોજ તેમની આત્મજ્યોત બુઝાણી છે. ” ધાંધળીવાળાં બહેન જડીબાઈ કલ્યાણજી મહેતા જણાવે છે કે: ” હરખરામ વિશ્વનાથ જે મારા જીબાપા થતા તે કાશીથી સિહોર આવતાં રસ્તામાં ભોપાળની સરહદે ભોપાળતાલ સરોવર પાસે મંગાળો કરીને રસોઈ બનાવતા હતા તેવામાં એક ઘોડેસવાર તેમની પાસે આવ્યા ને તેમની સાથે વાતચીત કરી. હરખરામ દાદાએ તેને જમાડ્યા બાદ ઘોડેસવારે થોડા સોનાના સિક્કા આપ્યા અને તેનું નામઠામ અને સિહોર કેવું ગામ છે વગેરે પૂછપરછ કરી. હું સાત વરસની હતી ત્યારથી મારા બાપા વગેરે યોગેંદ્ર દયાનંદની સેવા કરતા. હું ૨૨ વર્ષની ઉમ્મરે વિધવા થઈ. ત્યાર પછી મોટે ભાગે હું સિહોર રહેતી. વિધવા થયા પછી મને ગુરુદેવે સૂર્યનો મંત્ર શીખવ્યો હતો અને ભગવાનમાં મન પરોવવાનો મને ઉપદેશ આપ્યો હતો. ગુરુદેવ નદીને કાંઠે ગુફા, અગાશી ને સિંહાસન વગેરે ચણાવીને તૈયાર કર્યા હતા. ગુરુદેવની બોલી મરાઠી અને હિંદી જેવી હતી, શરૂઆતમાં હું તેની બોલી સમજતી ન હતી, પણ પાછળથી ટેવ પડી ગઈ હતી. ગુરુજીના છેલ્લા ત્રણ વર્ષ મેં પોતે તેને રસોઈ કરીને ખવરાવેલું. મરણ અગાઉ તેમને કાંઈ માંદગી ન હતી; પણ તેણે બે દિવસ અપવાસ કરેલ. મને બોલાવીને આઘા પાછા ન જવાનું કહેલું. મરતાં પહેલાં તેણે મને કહ્યું કે, હું નાના સાહેબ પેશ્વા છું. મારો દેહ પડ્યા પછી મારી સમાધિ બ્રહ્માકુંડની પવિત્ર જગ્યાની પાછળ બનાવશો કે જેથી ત્યાં બ્રહ્માંકુંડથી અને ગૌતમકુંડથી નાહીને સુખનાથે જનારા લોકો મારી સમાધિ ઉપર જળ રેડી શકે “નડિયાદવાળા સુપ્રસિદ્ધ વિહારીદાસના પિતા અજુભાઈ દેસાઈએ નાના સાહેબને આશરો આપ્યાની જાણ થવાથી સરકારે એમની જાગીર જપ્ત કરી એ તો ઐતિહાસિક હકીકત છે. નડિયાદથી સિહોર ખંભાત માર્ગે બહુ જ નજીક છે એ ભૌગોલિક સત્ય છે. વિહારી આદિ સંશોધક દૃષ્ટિના સિહોરના વિદ્યાનો પણ સ્પષ્ટપણે માને છે કે: ” હિંદ બ્રિટાનિયા “નું મૂળ વસ્તુ સિંહપુરમાં અગાઉ કોઈ અગમ્ય કારણે દરબારમાં કોચમીન તરીકે આવી વસેલ કોઈ જર્મન પાસેથી અંગ્રેજીમાં વડીલોએ વાંચેલું. અર્થાત્ સિંહપુર પૂર્વકાળમાં પ્રથમ પંક્તિના સંન્યાસીઓનું તેમ જ ઉચ્ચ કક્ષાના શહીદોનું પણ ધામ હતું એ સ્વયંસિદ્ધ હકીકત છે. જુઓ સિહોર.