સ્‍ત્રી કે જે જયોતિષની જાણકાર હોય તે. ભડલી સ્‍ત્રીજયોતિષમાં નિષ્‍ણાત હતી. તેનાં વાકયો લોકોકિત જેવાં થઇ પડયાં છે. તેણે બારે માસના વરસાદની આગાહીનાં વાકયો સાખી ને ચોપાઇમાં આપેલ છે. આ ભડલી વાકયો ખેડૂતોને ઘણી યે વાર ઉપયોગી નીવડતાં કહેવાય છે અને તેથી લોકો સારી રીતે પરિચિત છે. એમના પિતા હુદડ જોષી પાસેથી એમણે એ જ્ઞાન સંપાદન કર્યું હતું. તે ભડલી વાક્યો નીચે પ્રમાણે છેઃ
કારતક માસની સાખી ને ચોપાઈ
દીવા વીતી પંચમી, આવે આદિતવાર,
ધન કણ રાખી સંગ્રહો, જગનાં સૌ નરનાર.
કાર્તિક સુદિ પૂર્ણિમા, હોય જો બુધવાર,
વરસ હોય તે કરવરુ, ન કરીશ કાંઇ વિચાર.
કાર્તિક સુદિ એકાદશી, વાદળ વીજળી હોય,
આષાઢે ભડલી કહે, વરખા સાથે જોય.
કાર્તિક પૂનેમ કૃતિકા, અદકી હોયે જેમ,
પળો વધે જે વરસમાં, ભારે વરખા તેમ.
કાર્તિક સુદિ બારસે દેખ,
માર્ગશીર્ષ સુદિ દશમે પેખ;
પોષ સુદિ પાંચમ રવિવાર;
માઘ સુદિ સાતમ નિર્ધાર.
તે દિન જો મેઘો ગાજંત,
બાર માસ અંબર વરસંત;
જુઓ જોષી કાર્તિક અમાસ,
રવિ શનિ ભોમે જો વાસ,
સ્‍વાતિ યોગ આયુષ્‍ય તે પાસ,
કાળ કરાવે નાસાનાસ;
સુદિ બારસે મેઘો જો હોય,
અષાઢ માસે વરસે તોય,
માસ અવર પણ વરસે જાણ,
કહે ભડલી સાચું પરમાણ.
માર્ગશીર્ષ માસની સાખી
જયેષ્‍ઠા માર્ગશીર્ષમાં, વળી તપે જો મૂળ, બોલે ભડલી એમ જે, નીપજે અન્ન અતૂલ. માર્ગશીર્ષ આઠમ ઘટા, વીજ સમેતી હોય, તો શ્રાવણ વરસે ભલો, સાખ સવાઇ જોય.
પોષ માસની સાખી
પોષ માસની સાતમે, નભે પાણી નવ હોય,
તો વરસે આર્દ્રા સહી, જળ સ્‍થળ એક જ હોય.
પોષ વદિ જો સાતમે, આભ વીજળી છાય,
શ્રાવણ સુદિ પૂર્ણિમા, નિશ્ર્વય વર્ષા થાય.
પોષ વદિ દશમી દિને, વાદળ ચમકે વીજ,
પૂનમ અમાસે શ્રાવણે, જળ વરસે ધરી ખીજ.
પોષ અમાસે મૂળથી, સારા ચારે માસ,
નિશ્ર્વય બાંધો ઝૂંપડાં, વસો સુખેથી વાસ.
શનિ રવિને મંગળે, પોષ અમાસે હોય,
બમણાં ત્રમણાં ચોગણાં, મોંઘાં ધાન્‍ય જ હોય.
સોમ શુક્ર ને સુરગુરુ, પોષ અમાસે હોય,
ઘર ઘર હોય વધામણાં, બૂરા ન માને કોય.
ધનનો સૂરજ હોય તવ, મૂળાદીક નવ રક્ષ,
મેઘ સહિત જો જોઇએ, વર્ષા તો પ્રત્‍યક્ષ.
મહા માસની સાખી તથા ચોપાઈ
મહા જો પડવે ઊજળી, વાદળ વાયુ બેય,
તલ અને સરસવ ખરે, અતિશય મોંઘા કહેય.
મહા અજવાળી બીજ દિન, વાદળ વીજળી જોય,
તો ભાખે ભડલી ખરું, અનાજ મોંઘાં હોય.
અજવાળી ત્રીજને દિને, વાદળ વીજળી પેખ,
ઘઉં જવનો સંગ્રહ કરો, મોંઘું હશે જે દેખ.
મહા ઊજળી ચોથનો, મેહ વાદળે હોય,
પાન નાળિયેર બેઉએ, મોંઘાં સાચે જોય.
અજવાળી છઠ મહા તણી, વાર હોય જો ચંદ્ર,
તેલ ઘી સોંઘું નહિ, ભાખું સાચો છંદ.
ગાજે નહિ મહા છઠ દિને, મોંઘા હોય કપાસ,
સાતમ પેખો નિરમળી, તો નવ સારી આશ.
મહા સુદિ જો સાતમી, સોમવારી દિસંત,
કાળ પડે રાજા લડે, નર સઘળા જ ભમંત.
મહા સુદિ જો સપ્‍તમી, સૂર્ય નિર્મળો હોય,
ભડલી ભાખે એમ જે, જળ વિણ પૃથ્‍વી જોય.
સપ્‍તમી મહાની ઊજળી, વાદળ મેઘ કરંત,
અષાઢમાં ભડલી કહે, ઘણો મેઘ વરસંત.
મહા સુદિ જો સપ્‍તમી, હેમ વીજળી હોય,
વરસે ચારે માસમાં, શોચ કરો નવ કોય.
મહા નવમી જો નિરમળી, તો સૂકો અષાઢ,
કણ વેચી પોતું કરી, ભડલી કહે દુઃખ ક્હાઙ.
અથવા નવમી નિરમળી, વાદળ કરે વિશાળ,
ભાદરવે જળ આવશે, સરોવર ફોડે પાળ.
અથવા નવમી નિરમળી, વાદળ રેખ ન હોય,
તો શ્રાવણ સુકો જશે, મેહ-બુંદ નવ હોય.
મહા નવમીનો ચંદ્રમા, મંડળ સહિતે વાસ,
અષાઢમાં તો વરસશે, મૂકીશ નહિ વિશ્વાસ.
વાદળ મહા સુદિ પૂનમે, ઝાઝા પહોર જ હોય,
ચોમાસાના ચારમાં, ક્રમથી મોંઘા જોય.
મહા સુદિ પૂનમ દિને, ચંદ્ર નિરમળો હોય,
પશુ વેચો કણ સંઘરો, કળ હળાહળ હોય.
મહા અંધારી સાતમે, મેઘ વીજ ચમકંત,
માસ ચારે વરસશે, ન કરો કો પણ ચંત.
અંધારી નવમી મહા, મૂળ અર્ક જો વાર,
ભાદરવા નવમી વદિ, વરસે જળ નિર્ધાર.
અમાસ વાદળું હોય તો, કંઇ ભાવે વેચાય,
ભાદરવાની પૂનમે, ચારે પહોર વરસાય.
મહા માસમાં ન પડે શીત,
મોંઘું જાણી અન્ન ખચિત,
પાંચ હોય મહામાં રવિવાર,
તો જોષી તું કાળ વિચાર.
ફાલ્‍ગુન માસની સાખી અને ચોપાઈ
ફાગણ પડવે વળી, શતભિષા કંઇ હોય,
તો તો કાળ પડે નકકી, કહે સુકાળ ન હોય.
ફાગણ સુદિની સપ્‍તમી, આઠમ નોમ ગાજંત,
અમાવાસ્‍યા ભાદ્રવી, વરસા તો વરસંત.
મંગળવારી અમાસને, ફાગણ ચેતી જોય,
પશુ વેચો કણ સંગ્રહો, પોષ દુકાળો હોય.
શુક્ર અસ્‍ત જો હોય વળી, કદી પણ ફાગણ માસ,
ભડલી હું કહું છું તને, કણબી ન પીએ છાશ.
પાંચ મંગળો ફાગણે, પોષ પાંચ શનિવાર,
કાળ પડે ભડલી કહે, વિરલા જીવ ધાર.
હોળી વિષે ચોપાઇ
હોળી દિનનો કરો વિચાર,
શુભ ને અશુભ ફળ સાર,
પશ્ર્વિમના વાયુ જો વાય,
સમય એ જ સારો કહેવાય.
વાયુ જો પૂર્વનો વાય,
કોરો ને કંઇ ભીનો જાય,
દક્ષિણ વાયુ ધનનો નાશ,
એ સમયે નવ ઊપજે ઘાસ.
ઉત્તરનો વાયુ બહુ હોય,
પૃથ્‍વી પર પાણી બહુ જોય,
જો વંટોળ ચારે વાય,
પ્રજા દુઃખમાં ઝૂરે રાય.
જો વાયુ આકાશે જાય,
પૃથ્‍વી રણસંગ્રામ બનાય,
ફાલ્‍ગુની પૂનમને દિન,
હોળી સમયે પારખ કીન.
ચૈત્ર માસની સાખી તથા ચોપાઇ
ચૈત્ર દશ નક્ષત્ર જો, વાદળ વીજળી હોય,
ભડલી તો એમ જ ભણે, ગર્ભ ગળ્યા સૌ કોય.
તિથિ વધે તો તૃણ વધે, નક્ષત્રે બહુ ધાન,
યોગ વધે તો રોગ બહુ, પહેલે દિન એ માન.
ચૈત્રી પહેલી પંચમી, વરખા કિંવા વીજ,
સાતમે શ્રાવણ હરે નોમે ભાદર લીજ.
પૂનમ દિન પડઘા પડે, કોરા ચારે માસ,
ભડલી હું તુજને કહું, શી જીવ્‍યાની આશ ?
ચૈત્રી પૂનમને દિને, સોમ બુધ ગુરુવાર,
ઘર ઘર હોય વધામણાં, ઘર મંગળ ઉચ્‍ચાર.
ચૈત્ર માસ દશ કૃષ્‍ણકા, જો કબુ કોરા જાય,
તો ચોમાસે વાદળાં, ભલી વાત વરતાય.
અજવાળી પળ ચૈત્ર જ ભાખ,
આઠ દિવસ વરસતા રાખ,
નવમીને દિન વીજળી હોય,
કાળ હળાહળ દેશે જોય.
ચૈત્ર સુદિ રેવતડી જોય,
વૈશાખે ભરણી જો હોય,
જયેષ્‍ઠ માસ મૃગશીર્ષ દિસંત,
પુનર્વસુ આ અષાઢ વસંત,
જેટલું નક્ષત્ર વરત્‍યું જાય,
તેટલા શેરનું અન્ન વેચાય.
વૈશાખ માસની સાખી અને ચોપાઇ
વૈશાખી પડવા દિને, વાદળ વીજ કરેહ,
દાણા વેચી ધન કરો, પૂરી શાખ ભરેહ.
અખાત્રીજ રોહિણી નવ હોય,
પોષ અમાસે મૂળ ન જોય.
રાખી શ્રવણે હિતવિચાર,
પૂનમ કાર્તિકા કૃતિકા ન ધાર.
મહા મહિને ઉત્‍પાત પ્રકાશ,
કહે ભડલી તો થાય વિનાશ.
જયેષ્‍ઠ માસની સાખી અને ચોપાઇ
જયેષ્‍ઠ સુદિ પડવા દિને, બુધવાર જો હોય,
મૂળ અષાઢી જો મળે, પૃથ્‍વી કંપે જોય,
જયેષ્‍ઠ બીજે ગરજિયો, જો અજવાળી પક્ષ,
ગર્ભ ગળ્યા સહુ પાછલા, કહું તુજને પ્રત્‍યક્ષ.
દશમી જયેષ્‍ઠ માસની, આવે જો રવિવાર,
પાણી ન પડે જન મરે, દુકાળ ભડલી ધાર.
સ્‍વાતિ વિશાખા ચિત્રિકા, જયેષ્‍ઠ શું કોરા જાય,
ગર્ભ ગળ્યા પૂઠના સહુ, વણિક શાખ મિટાય.
જેઠ આગલી પડવા દેખ,
કોણ વાર છે તે તો દેખ,
રવિવારે બહુ વંટોળ વાય,
મંગળવારે વ્‍યાધિ બતાય.
બુધ અનાજને મોંઘું કરે,
પ્રજા શનિવારે થરથરે,
ચંદ્ર શુક્ર શનિ ને ગુરુવાર,
ભરો અન્ન તો સહુ સંસાર.
અષાઢ માસની સાખી
અષાઢી સુદિ પંચમી, જો વર્ષા કે વીજ,
દાણા વેચી ધન કરો, રાખો બળદ ને બીજ,
સુદિ અષાઢી પંચમી, ગાજત ઘન ઘનઘોર,
ભડલી કહે તો જાણજે, મધુરો મેઘાશોર.
સુદિ અષાઢી સપ્તમી, શશી જો નિર્મળ દેખ,
જો પિયુ તું માળવે, ભીખ માગવી પેખ.
નવે અષાઢી વાદળે, જો ગરજે ઘનઘોર.
ભડલી ભાખે જોશથી કાળ તણું ઘણું જોર.
અષાઢ સુદિ નવમી દિન, નિર્મળ ઊગે સૂર,
ભરે બહુ આભાં કરે, મેહ હોય ભરપૂર.
જાણ ખરું ભડલી કહે, માસ ચાર વરસેય,
શોચ ન હવે કો કરો, જોશી શું જ કરેય ?
શનિ રવિ ને મંગળે, જો પોઢે જદુરાય,
ચાક ચડાવે મેદની, પૃથ્‍વી પ્રલય થાય.
સુદિ અષાઢે બુધનો, ઉદય થયો જો દેખ,
શુક્ર અસ્‍ત શ્રાવણ થયો, મહાકાળ અવલેખ.
અષાઢી પૂનમ દિને, વાદળ ભીનો ચંદ,
તો ભડલી જોષી કહે, સઘળા નર આનંદ.
અષાઢી પૂનમ કદી, નિરમળ ચંદ્ર ભાસ,
પિયુ તું તો જા માળવે, હું દુઃખમાં કરું વાસ.
શ્રાવણ માસની સાખી
શ્રાવણ સુદિ સપ્‍તમી, સ્‍વાતિ ઊગે સૂર,
ડુંગર ઉપર ઘન કરો, પાધર કરશે પૂર.
ચિત્રા સ્‍વાતિ વિશાખડી, શ્રાવણ નવ વરસંત,
અન્ન તુરત સહુ સંગ્રહો, બમણું મૂલ કરંત.
કર્ક જ ભીંજે કાંકરો. સિંહ અભીનો જાય,
ભડલી તો એમ જ ભણે, કીડી ફરી ફરી ખાય.
ભાદ્રપદ માસની સાખી
ભાદરવા સુદિ પંચમી, યોગ સ્‍વાતિનો હોય,
શુભ જોગે એ બે મળે, મંગળ વરતે જોય.
આશ્વિન માસની સાખી
સ્‍વાતિ દીવા જો બળે, વિશાખા ખેલે ગાય,
ઘણાક ભડલી રણ ચડે, ઊપજી સાખી ન સાય.
આસો વદિ અમાસડી, જો આવે શનિવાર,
સમય આવશે આકરો, જોષી જોષ વિચાર.
વરસાદ વિષે વધુ લોકોકિતઓ
વખ પખ બે ભાઇલા, વરસ્‍યા તો વરસ્‍યા,
ને રાહ્યલા તો રાહ્યલા.
x x x
અશ્વિની અન્નનાશાય, રેવતી તોયનાશાય.
ભરણી સર્વનાશાય, કૃતિકા કલ્‍યાણકારિણી.
x x x
વરસે ભરણી તો મૂકે પરણી.
x x x
રોણ દાઝી, મૃગશર તપ્‍યા, આર્દ્રાના વાયા વા,
પિયુ પલાણી પોઠિયો, જયાં જીવાય ત્‍યાં જા.
x x x
વરસે આર્દ્રા તો થાય કોદરા.
x x x
વરસે મઘા તો ઢૂંસાંના થાય ઢગા.
x x x
વરસ્‍યા પૂરવા ને કણબી બેઠા ઝૂરવા.
x x x
વરસે ઉત્તરા તો ધાન ન ખાય કૂતરા.
x x x
વરસે સ્‍વાતિ તો ક્યાંથી બજે તાંતી ?
x x x
વરસે હસ્‍ત તો પાકે સઘળી વસ્‍ત.
x x x
ભડલી વાક્યોના કેટલાક ફૂટ શબ્‍દોના અર્થઃ
કરવરુ = ઓછા પાકવાળું
વરખા = વરસાદ
અંબર = આકાશ
મૂળ = મૂળ નક્ષત્ર
ઘટા = વાદળાં
સમેતી = સહિત
પોતુ કરી = ફેરિયાનું જીવન ગાળી
કળ = દુકાળ
શતભિષા = એ નામનું નક્ષત્ર
વખ = વિશાખા નક્ષત્ર
પખ = પુષ્‍ય નક્ષત્ર
રાહ્યલા = રહી ગયા
દીવા = દિવાળી