નોળિયો (2) (સં.) સૌથી નાનો પાંડવ

કુળવાન ન હોવા છતાં શ્રેષ્ઠ સ્થાન મેળવનાર માણસ.

ચેદિવંશમાં થયેલ એ નામનો પ્રસિદ્ધ રાજા.

નોળિયો.

( પુરાણ ) પાંડુ રાજાનો ચોથો પુત્ર; પાંડુ રાજાની સ્ત્રી માદ્રીની કૂખે અશ્વિનીકુમારના અંશથી થયેલા બે માંહેનો મોટો પુત્ર. નાનાનું નામ સહદેવ હતું. નકુલ બહુ સ્વરૂપવાન હતો અને નીતિ, ધર્મશાસ્ત્ર તથા યુદ્ધવિદ્યામાં ઘણો પારંગત હતો. પશુઓની ચિકિત્સાની વિદ્યા પણ તે જાણતો હતો. તેનો વિવાહ ચેદિરાજ શિશુપાળની કન્યા કરેણુમતી સાથે થયો હતો, જેનાથી તેને નિરમિત્ર નામનો પુત્ર થયો હતો અને દ્રૌપદીની કુખે શતાનીક નામનો પુત્ર થયો હતો. યુધિષ્ઠિરે રાજસૂય યજ્ઞ કરતી વખતે પશ્ર્ચિમ દિશાએ નકુળે દિગ્વિજય કર્યો હતો અને ઘણા રાજાઓને જીતી ધન હરી લાવ્યો હતો. પશ્ર્ચિમથી તે ઉત્તરે વળ્યો અને ત્યાં પણ જીત મેળવી દશ હજાર ઊંટો ઉપર દ્રવ્ય લાદીને ઇંદ્રપ્રસ્થ આણ્યું હતું. અજ્ઞાતવાસમાં વિરાટ રાજાને ત્યાં તે ગ્રંથિક નામ ધારણ કરીને રહ્યો હતો. એના રથના ઘોડા કાંબોજ દેશના અને પોપટિયા રંગના હતા. એના ધ્વજ ઉપર ભયંકર શરભ પક્ષીનું ચિત્ર રહેતું. એના શંખનું નામ સુઘોષ અને ધનુષ્યનું નામ વૈષ્ણવ હતું. યુધિષ્ઠિર જ્યારે સ્વધામ પધાર્યા ત્યારે તે એની સાથે ગયો હતો.

પુત્ર.

પ્રાચીન કાળનું એક જાતનું વાજું.

શિવ.

એકઠું નહિ કરેલું.

કુળ વગરનું.