ભક્તિમાર્ગના પ્રચારક – સંત જ્ઞાનેશ્વર
November 23 2019
Written By
Rahul Viramgamiya
ભારતમાંં ભકિત-તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રસાર-પ્રચારમાંં સંતોનું પણ મૂલ્યવાન પ્રદાન છે. ચૌદમી-પંદરમી સદીના મધ્યકાળમાંં ભારતના વિવિધ પ્રાંંતોમાંં એવા અનેક સંત-મહાત્માઓ થયા, જેમણે પોતપોતાની ગુજરાતી, મરાઠી વગેરે પ્રાંંતીય ભાષાઓમાંં ભજનો, સાખી, દોહા, છપ્પા, છંદ, અભંગ વગેરેની સરળ ભાષામાંં રચનાઓ કરીને ભકિતમાર્ગે અને જ્ઞાનમાર્ગેનો સમન્વય થયો, વેદોપનિષદ- ગીતાનું તત્ત્વજ્ઞાન સુબોધ પદ્યોમાં અવતારીને વ્યાપક જનસમાજમાંં પ્રચલિત કર્યુઁ. આવા સંતોમાંં મહારાષ્ટ્ર એક સુપ્રસિદ્ધ સંત જ્ઞાનેશ્વર.
નાથ પરંપરા અને જ્ઞાનેશ્વર: જ્ઞાનેશ્વરે મહારાષ્ટ્રમાંં જ્ઞાનસંપન્ન ભકિત માગૅના આઘ પ્રચારક અને સુધારક તરીકે પૂજનીય સ્થાન પ્રાપ્ત કયું. નાસિક-ગોદાવરીના ક્ષેત્રમાંં વેદપાઠી અને રામાનંદીય શિષ્ય પરંપરાના વિડ્ડલપંત થયા. એમને પત્ની રુકિમણીથી ચાર સંતાન થયા: નિવ્રૃત્તિનાથ,જ્ઞાનેશ્વર,સોપાનદેવ અને મુક્તાબાઈ.જ્ઞાનેશ્વરનો જન્મ ભાદ્રપદ શુકલ અષ્ટમી, સં.1332 માંં થયેલો. ચારેય સંતાન ભગવદૂ ભક્ત અને જ્ઞાની થયાંં. નિવૃત્તિનાથની તો ગુરુ પરંપરા પ્રવર્તિત થઈ. પોતાના ભાઈ જ્ઞાનેશ્વરના પણ તે ગુરુ થયા.મત્સ્યેન્દ્રનાથ, ગોરક્ષનાથ વગેરે નાથ સંપ્રદાયના આચાર્યો પ્રસિદ્ર છે. નિવ્રત્તિનાથે નાથ પંથમાંં દીક્ષા લીધી, તેથી જ્ઞાનેશ્વર પણ એ પરંપરામાંં દીક્ષિત થયા.
More from Rahul Viramgamiya
Jokes
ગુજરાતી જોક્સ
પપ્પૂ કેળું ખરીદવા ગયો. પપ્પૂ ; ભાઈ 1 કેળું લેવું હોય તો કેટલાનું મળશે ? કેળાવાળો ; 10 રૂપિયા…. પપ્પૂ ; અરે ભાઈ 4 રૂપિયામાં આપી દે. કેળાવાળો ; ગાડાં, 4 રૂપિયામાં તો ખાલી છાલ જ આવે… પપ્પૂ ; આ લે ગાંડા, 6 રૂપિયા, અને ફક્ત કેળું આપી દે, છાલ તૂ રાખી લે…
Rahul Viramgamiya
March 13 2020
Kavita
શાળાએ જઈએ
ઘરથી નીકળી શાળાએ જતાં, મા-બાપને નમન કરીએ, શાળામાં જઈ ભણતા પહેલાં, ગુરુજીને વંદન કરીએ, બે કર જોડી મા શારદાની, શાંતિથી પ્રાર્થના કરીએ, પછી લાઈનસર રૂમમાં જઈને, અભ્યાસમાં જ ધ્યાન ધરીએ, રિસેસનાં સમયમાં નાસ્તો કરી, થોડી વાર આરામ કરીએ, શાળામાં શિખેલ પાઠનું, ઘરે જઈ ચિંતન કરીએ
Rahul Viramgamiya
March 11 2020
Kavita
નસીબ
જ્યારે આંખો ખૂલી માતાનાં ખોળામાં, પહેલો શબ્દ સાંભળ્યો તે ‘નસીબ’. જ્યારે આવ્યો શાળાનાં તે પ્રાંગણમાં, સફળતા અને નિષ્ફળતા માટે જવાબદાર તે ‘નસીબ’. જ્યારે મૂક્યો પગ ધબકતાં હૈયે યુવાનીમાં, પ્રિયપાત્રને શોધવા માટેનો આધાર તે ‘નસીબ’. જ્યારે પુખ્તતાની એ ભરપૂર હાડમારીમાં, જીવન જીવવાની સાચી રીત શીખવનાર તે ‘નસીબ’. જ્યારે વૃદ્ધાવસ્થાની એ લાચાર આંખોમાં, કોઈ એક આશા સાથે […]
Rahul Viramgamiya
March 04 2020
More Article
માણ્યો છે ભોજન નો સ્વાદ ??
આજ ની દોડધામ વાળી જિંદગી માં માણસ ભોજન નો સ્વાદ માણવાનું ભૂલી ગયો છે, ક્યારે શું ખાધું? કેટલું ખાધું?? એ ગણવાનું પણ ભૂલી ગયો છે, એક કોળિયો હજી કંઠે થી નીચે નથી ઉતરતો અને બીજા કોળિયા સાથે તૈયાર એનો હાથ છે. આજ ના કળિયુગ માં માણસ જીભ નો સ્વાદ પણ ભૂલી ગયો છે. કઈ વાનગી […]
Devansh Solanki
January 21 2021
short poems..મારા મનની ઝરમર…
1.માપવી તી ઊંચાઈ મારે…આ ધરાતલ થી સ્વર્ગ સુધી…કીડીના દર થી… ઈશ્વર ના ઘર સુધી…પણ……….બનાવી આપે એની માપ પટ્ટી….નથી મળ્યો ઇવો કારીગર હજી સુધી….2. મનતો એક આઝાદ વિહરતું પંખી છે…એને બાંધીને ન રાખશો..ઉડવા દો એને..અવિરત…એની સીમાના ખંત સુધી…ગગનને પેલે પાર…ક્ષિતિજના ઇતિ: થી અંત સુધી…3.સામો મળે જો કોઈ તો..અને વાત જો નીકળે…લોકો કહે…દોસ્ત યે અંદાજ બહુત સચ્ચા […]
Nirav Kriplani
April 23 2020
Interactive Games
Ukhana
બાળપણમાં માણેલા અને હવે ભૂલાતં-વિસરાતાં જતાં જ્ઞાન વર્ધક કોયડાઓની રમત એટલે ઉખાણાં
Hang Monkey
9 પ્રયત્નની અંદર કયો શબ્દ આપેલ છે તે શોધી અને બંદરને ફાંસીના માંચડે ચઢાવતાં અટકાવો. આ રમત અંગ્રેજી અને ગુજરાતી એમ બન્ને ભાષા માટે રમી શકાશે.
Jumble Fumble
કહેવતના આડા અવળાં ગોઠવાયેલા શબ્દોને યોગ્ય ક્રમમાં ગોઠવી સાચી કહેવત અને તેનો અર્થ જણાવતી રમત એટલે જંબલ ફંબલ
