– એ ‘ગુલમોર’ છે, ‘ગુલમહોર’ નહિ.
કેટલાક એને ‘ગુલમહોર’ કહે છે, તે ખોટું છે . હવેથી તમે ‘ગુલમહોર’ ના લખશો. ‘ગુલમોર‘ બોલજો, ને લખજો.
ગૂંચવાઈ ગયા ને? ગુજરાતી ભાષામાં કેટલાક શબ્દો એવા છે કે ભલભલાને છક્કડ ખવાડી દે છે! તેમાં આ ‘અદ્ભુત’ શબ્દને પહેલો નંબર આપવો પડે.તમે મગજમાંથી ‘ભૂત’ કાઢી નાખીને ‘અદ્ભુત’ જ લખજો. ‘અદ્ભૂત’ શબ્દ ખોટો છે.
વળી આ શબ્દ સિવાય બીજા શબ્દોમાં ભૂત જ લખાશે. જેમ કે
અનુભૂત = (વિ.) અનુભવેલું
અભિભૂત = (વિ.) હારેલું: અપમાનિત
અંગભૂત = (વિ.) અંગરૂપ બનેલું
‘ભૂલ’; ‘ભૂલચૂક’; ‘ભૂલથાપ’ -આ બધા શબ્દોમાં ‘ભૂ’ આવશે, પણ ‘ભુલકણું’ અને ‘ભુલામણી’ માં ‘ભુ’ આવશે.
– અને આ ‘ભુલભુલામણી’ માં બંને જગ્યાએ ‘ભુ’ આવશે.
ચાર કે તેથી વધુ અક્ષરના શબ્દની જોડણી કેવી રીતે કરવી તેનો નિયમ જાણનાર પણ આ શબ્દ લખવામાં થાપ ખાઈ જાય છે.
-‘હમે’ નહિ, ‘અમે’ એમ બોલવું જોઈએ. ‘હમારું’ નહિ, પણ ‘અમારું’ એમ કહેવું જોઈએ.
ગુજરાતી ભાષામાં ‘હમે, હમો, હમારું, હમારે’ આ બધા શબ્દો નથી. ‘અમે, અમો, અમારું, અમારે’ એ શબ્દો છે. હવેથી આ શબ્દો જ બોલજો, ને લખજો.
વૃક્ષ તૂટી પડતાં વાહનવહેવાર ઠપ થઈ ગયો.
કર્મચારીઓએ હડતાળ પાડતાં બૅન્કોનું કામકાજ ‘ઠપ’ થઈ ગયું.
‘સાત વાગે’ ને બદલે ‘સાત વાગ્યે’ લખવું, અગર ‘સાત વાગતાં’ એમ લખવું.
દરેક વાચકો, પ્રત્યેક લેખકો કે હરેક ચીજો એમ લખવું ખોટું છે.
(ગુજરાતી ભાષાના એક પાઠ્યપુસ્તકમાં અગાઉ ‘હરેક ચીજો’ એમ છપાયું હતું એ યાદ છે.)
‘પ્રતિષ્ઠિત’ શબ્દને લઈને ‘લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત’ શબ્દ લખાઈ જતો હોય છે, પણ તે ખોટો શબ્દ છે. ‘લબ્ધપ્રતિષ્ઠ’ જ સાચો શબ્દ છે.
તમે ‘લબ્ધપ્રતિષ્ઠ’ જ લખજો.
Source : Book Name : સાચી જોડણી, સાચા શબ્દો (પેજ નં. ૧૮, ૧૯, ૨૦)
Author Name : શાંતિલાલ શાહ (દામકાકર)
ગુલમોર – kind of flowering tree, poinciana-pulcherrima.
કલ્લોલ – wave; surge; joy; overflowing with joy.
અધવચ – the middle; middle part. in the middle, midway; before a thing is finished.
ઠપ – a dull sound, thud. adv. making a dull sound.
કહેવતના આડા અવળાં ગોઠવાયેલા શબ્દોને યોગ્ય ક્રમમાં ગોઠવી સાચી કહેવત અને તેનો અર્થ જણાવતી રમત એટલે જંબલ ફંબલ
મગજને કસરત કરાવતી, યાદશક્તિ વધારતી તથા રમત રમતમાં વિરુદ્ધાર્થી કે પર્યાપવાચી શબ્દો શીખવતી રમત એટલે વર્ડ મેચમાં. આ રમતમાં 20 બ્લોક પાછળ 20 શબ્દો છુપાયેલા હશે.
બાળપણમાં માણેલા અને હવે ભૂલાતં-વિસરાતાં જતાં જ્ઞાન વર્ધક કોયડાઓની રમત એટલે ઉખાણાં